In de zomer van 2021 overleed Denise de Ruijter, 21 jaar oud. Na een jong leven vol drukte in het hoofd, paniekaanvallen, psychoses en opnames in GGZ-instellingen, was ze moegestreden. De hulp van het Expertisecentrum Euthanasie kwam later dan haar lief was, maar bood uiteindelijk de langgekoesterde uitkomst. Hoe kijken haar ouders Bianca en Joost en zusje Kirsten terug?
Prikkels, áltijd maar die prikkels. Als baby’tje is de buitenwereld al teveel voor Denise. “Uren deed ze over een flesje”, vertelt moeder Bianca (52). “Maar legde ik een doekje over haar oogjes, dan had ze het in een mum van tijd leeg. Dan kwam de omgeving niet binnen en had ze rust.” Van jongs af aan is Denise anders, “lief én anders”, aldus vader Joost (53). De enige manier waarop ze het dagelijkse leven aankan, is met een strikte structuur. “We probeerden het behapbaar voor haar te houden, verrassingen banden we zoveel mogelijk uit, elk moment van de dag was gepland.”
Pure onmacht
Maar hoe groter Denises wereld, hoe lastiger dat wordt. Op haar eerste schooldag, ze is net vier, slaat ze een ander kindje met een schep. Bianca: “Uit pure onmacht. De kinderen, een nieuwe omgeving, een ander ritme, al die indrukken kon ze niet verwerken, ze raakte in paniek.” Met steun van ouders, onderwijzers, een psycholoog en onderwijsondersteuning wurmt Denise zich door de eerste schooljaren. Maar haar draai vindt ze niet, ook niet op de vrije school met kleinere klassen waarnaar ze overstapt. Zus Kirsten (16), vijf jaar jonger dan Denise, herinnert het zich nog goed: “Het was nooit ontspannen thuis, dat voelde ik zo jong als ik was. Altijd was er de angst voor de radeloze buien waar ze geen vat op had.”
In groep 8, rondom de eindmusical, gaat het mis. Denise raakt in een psychose, ze wordt opgenomen in de crisisopvang, de eerste van vele keren. Haar aandoening krijgt ook een naam: het Syndroom van Asperger, een vorm van autisme. Bianca: “We hadden nooit labels op haar willen plakken, maar we ontkwamen er niet aan.” Tegelijk brengt het ook helderheid: mensen met Asperger kunnen sociale interactie niet aan, interpreteren emoties verkeerd, zijn overgevoelig voor geluiden. Joost: “Normale vriendschappen zaten er voor Denise niet in, ze was eigenlijk altijd alleen. Verjaardagen vierden we ook steeds kleiner. Denise kon niet genieten van leuke dingen, omdat ze wist dat er hoe dan ook een terugslag van paniek en woede zou volgen.”
Dapper
De psychoses komen steeds vaker en op haar veertiende is de situatie thuis onhoudbaar. Bianca: “Geen van vieren waren we meer onszelf. Denise ook niet, ze had haarfijn door wat er aan de hand was. Dapper en sterk als ze was, probeerde ze er elke dag weer wat van te maken, maar altijd werd ze teleurgesteld.”
In overleg met het Autisme Team Noord Nederland verhuist Denise naar een zorgboerderij. Zus Kirsten: “Het was zo dubbel. Ik herinner me nog mijn opluchting dat mijn ouders meer aandacht voor mij konden hebben. Maar er was ook een gemis. Eens in de twee weken was Denise thuis, dan speelden we samen en hadden wat tijd om onze band te versterken. Maar op die momenten merkte ik ook hoe schuldig ze zich voelde naar mij.”
Na twee maanden blijken ook de begeleiders van deze zorgboerderij de zorg voor Denise niet aan te kunnen. Een permanente zoektocht naar het juiste onderkomen volgt. Joost: “Uiteindelijk dachten we die gevonden te hebben bij een zorgboerderij in Oentsjerk, Denise woonde er vijf jaar. Maar ondanks de geweldige begeleiding liep het ook daar spaak. Nu weten we: waar Denise ook was, alles was teveel voor haar.” Radeloos doet Denise rond haar vijftiende haar eerste suïcidepoging. Ze springt van driehoog naar beneden en overleeft het. Bianca: “Maandenlang moest ze revalideren en een strak korset dragen. ‘Dat maakt me niet uit, mama’, zei ze. ‘Wel vind ik het erg dat het niet gelukt is’. Hartverscheurend.”
Denise blijft het proberen om een einde aan haar leven te maken. Joost: “Ons doel was dat ze een fijn leven kon hebben. Met alle betrokkenen, variërend van de begeleiders en de ambulante coach tot de psychiater en het gebiedsteam, hadden we intensief contact over hoe we dat voor elkaar konden boksen. Ondertussen was er permanent die angst, altijd waren we paraat voor wat er kon komen.” Bianca: “Denise kon niet accepteren dat ze had wat ze had. Ze gunde ons en zichzelf een ander leven.”
Geen bevlieging
In 2018 schrijft Denise een brief aan haar ouders , waarin ze uitlegt dat ze dit leven niet meer aankan en contact wil opnemen met het Expertisecentrum Euthanasie. Bianca: “Ze had in een instelling besproken dat er ook andere mogelijkheden waren dan zelfdoding. ‘Ik kan niet meer. Ik ben moegestreden’, schreef ze. We waren niet verrast, we begrepen haar zo goed. Het was geen bevlieging, dat wisten we allemaal.”
Bij het Expertisecentrum Euthanasie treft Denise een psychiater die de goede vragen stelt en snel tot haar lijden doordringt. Bianca: “In haar jonge leven en vooral tijdens crisisopnames had ze al zoveel zorgverleners gezien met allemaal andere meningen en opvattingen. Hier voelde ze zich meteen gezien en gehoord. Ze kon de ware Denise tonen.”
Na de intake duurt het anderhalf jaar voor er een zorgteam beschikbaar is om haar euthanasiewens te onderzoeken. Joost: “Met de onderbezetting van psychiaters wisten we dat we moesten wachten, maar dit was wel heel lang. En toen kwam er ook nog de coronacrisis overheen.” Denise blijft ondertussen suïcidepogingen ondernemen. Joost: “We hebben zo vaak op de IC gezeten, ze was radeloos. En wij ook.”
Halverwege 2019 komt dan eindelijk het traject van het zorgteam op gang. De psychiater en psychiatrisch verpleegkundige gaan niet over een nacht ijs, maar alleen de gesprekken al brengen opluchting. Bianca: “Snel bevestigden ze dat dit geen leven was voor Denise, ze steunden haar volledig in haar wens en concludeerden dat Denise wilsbekwaam was. Maar gezien haar jonge leeftijd, hadden ze wel extra tijd nodig om de uitzichtloosheid en ondraaglijkheid te bevestigen. We zijn een dagboek gaan bijhouden van Denise’s leven in de gespecialiseerde GGZ-instelling in Leeuwarden waar ze toen woonde. Hiermee konden we een goed beeld geven van wat er dagelijks met haar gebeurde.”
Moe en opgelucht
De conclusie wordt na driekwart jaar getrokken, waarna op 17 juni het zo verlangde ja-woord volgt. Bianca: “In principe verleent deze psychiater geen euthanasie aan jongeren onder de 23. Maar bij Denise zagen alle experts dat het zo niet langer kon.” Joost: “Ze was zo opgelucht. Eerst wilde ze de euthanasie over de zomer heen tillen, maar daar had ze de kracht niet meer voor. Ze besloot 26 juli al als datum te prikken.”
De laatste twee weken woont Denise thuis. Een onwerkelijke en waardevolle periode. Bianca: “Voor het eerst in lange tijd woonden we als gezin weer samen. We kregen de kans om mooie herinneringen op te halen en alles te bespreken wat we nog wilden. Ondertussen merkten we hoe op Denise was, zowel geestelijk als lichamelijk. Ze kreeg overal donkere vlekken.” Voor de dag zelf hadden Denise en haar ouders in detail het schema doorgenomen. Bianca: “Dat had ze nodig om in alle rust te kunnen inslapen. We hebben haar lievelingsontbijt gegeten, samen liedjes gezongen, afscheid genomen.” Maar toen het zorgteam er eenmaal was, kon Denise niet wachten. Joost: “Ze sprintte naar bed en barstte in huilen uit. ‘Ik ben zo opgelucht dat ik mag gaan’, zei ze. Er was geen enkele onduidelijkheid of dit was wat ze wilde, ze was zo moe. Binnen enkele seconden na het spuitje was ze weg.”
Acht maanden later kijken Bianca, Joost en Kirsten met dankbaarheid terug op Denise’s euthanasie. Kirsten: “Anders was ze alleen gestorven. Ik ben zo blij dat dat haar bespaard is gebleven.” Joost: “Met z’n drieën zijn we aan het herstellen. Op de dood van je kind en je zus kan je je emotioneel niet voorbereiden. Maar het klopt zo voor Denise, en dat is altijd het belangrijkste geweest.” Bianca: “Ze is in liefde gekomen en in liefde gegaan. De uitvaart was prachtig, precies volgens haar wens. Alle fijne familie, vrienden en hulpverleners waren er, ze heeft voor zoveel mensen iets betekend. Ik mis haar ontzettend, maar ik ben zo trots op haar. Don’t Judge had Denise op haar linkerschouder laten tatoeëren. Ze geloofde er zo in dat niets is wat het lijkt in het leven. We kunnen niet oordelen over anderen. Deze lijfspreuk zullen we altijd met ons meedragen.”
Tekst: Teus Lebbing, www.abrandnewstory.nl
36 reacties
Lieve Joost, Bianca en Kirsten, wat mooi verwoord. Ik wens jullie veel sterkte met het verwerken van het verdriet en gemis van jullie zo bijzonder dochter en zus. Weet dat jullie hebben gekozen voor Dennis haar wensen. Wat maakt dat jullie een heel sterkt en liefde volle familie zijn met elkaar. Heel veel liefs van
Ineke Boelens – de Boer.
Bedankt lieve tante voor je mooie woorden. liefs Joost, Bianca, Denise en Kirsten
Hartbrekend en Hartverwarmend.
Ik mis Denise, ze was zo puur💫
Lieve Kees, Je was zo een belangrijk persoon in haar leven. Jij bent ons lijntje met haar. Voor nu en altijd. Liefs Joost, Bianca, Denise en Kirsten
Bedankt voor dit verhaal, onze dochter is ook overleden. Mijn oudste dochter en ik hebben haar gevonden. Onduidelijk is na onderzoek waar zij aan is overleden. Zij wilde wel graag dood. Gelukkig was haar lieve hond bij haar. Wij waren nog niet zo ver dat we haar konden loslaten, omdat ze nog onder-behandeld was voor schizofrenie. Jullie zullen dit niet vaak horen, maar ik ben jaloers op mensen die mooi afscheid hebben genomen. Gelukkig voel ik haar nog steeds nabij me en dat is mijn grootste troost. XXX
Zo vreselijk trots op jullie hoe jullie samen met Denise zo hebben gestreden en dit moelijke onderwerp ook via deze manier te bespreken. Diep respect en veel sterkte voor jullie allen. Dikke kus…
Bedankt Annemarie voor je mooie bericht. Liefs Bianca
Lieve Bianca, Joost en zus Kirsten,
Wat een moedige en lieve mensen zijn jullie. Bianca, ik weet dat jij de Stichting Denise opgericht hebt, en ik heb je nog geholpen om groter en zichtbaarder te maken. Hoe Denise leed. En dat het niet meer ging. Ik vind het verdrietig en tegelijkertijd voel ik ook de opluchting voor Denise. Wat fijn dat het uiteindelijk via euthanasie gelukt is en dat Denise niet in alle eenzaamheid zelf voor de dood heeft hoeven kiezen.
Ik vind het heel mooi en goed dat deze site er is, want het haalt het thema euthanasie uut de taboesfeer.
Ik wens jullie heel veel sterkte, liefde, licht en kracht mer Denise in jullie hart. ❤️🙏
Beste Yvonne, Ja stichting Denise was een voorloper van Stichting In Liefde laten gaan. Alleen Denise was er toen nog. Je was een grote steun en hulp voor onze stichting destijds. Verdrietig dat Denise niet meer heeft kunnen meemaken dat Don’t Judge , haar lijfspreuk, ook echt effect aan het krijgen is in het hele euthanasie verhaal. Hartverwarmend alle lieve reacties. Dank je wel voor je lieve en steunende bericht. liefs Bianca
Wat een hartverscheurend en indringend verhaal. Wat zwaar voor iedereen! En een mooie alomvattende zin. Ze is in liefde gekomen en gegaan. Sterkte voor allen🙏❤️🍀
Dank je wel Irma voor het lezen van het verhaal van Denise. We zijn zo verschrikkelijk dankbaar voor de wijze waarop Denise deze aarde heeft verlaten. In onvoorwaardelijke liefde met ons. LIeve groetjes Bianca
Wat een intens verhaal: en wat een moed en kracht door jullie allemaal als gezin.
Verdriet en opluchting tegelijk: niet makkelijk.
Wens jullie veel kracht en liefde toe
Dank je wel Hilly dat je de moeite hebt genomen het verhaal van Denise te lezen. Heel fijn. Lieve groetjes Bianca
Ontroerend om te lezen ik wil jullie heel veel kracht en liefde toewensen
Bedankt voor je kracht en liefde. Dat waardeer ik heel erg. Lieve groetjes Bianca
Lieve familie,
Wat een moed van een ieder om hiermee om te gaan…prachtig! Als de wens van je kind zo duidelijk is kan je alleen maar trots zijn op haar keus en om we ze was🙏🏻
Sterkte om alles wat gebeurd is een plek te geven…in liefde uit liefde…..liefs angelique
Angelique zie dat ik je helemaal niet bedankt heb voor je lieve bericht. Bij deze. Liefs Bianca
Hoi Bianca, ik ken je nog maar heel kort; een paar weken geleden werd je mijn nieuwe collega in de bieb en ik dacht wat een leuk, vrolijk type! Vorige week zaten we samen in de kantine en hoorde ik wat jij met je gezin hebt meegemaakt.. Wow dat kwam wel binnen zeg. Je zei: Google mijn naam maar, dan kom je mijn verhaal wel tegen en dat heb ik dus gedaan en wat een bijzonder verhaal is het. Ik heb heel veel bewondering en respect voor de manier hoe jullie erin staan en hoe jullie er mee omgaan en wens jullie heel veel sterkte, maar ook heel veel succes met je nieuwe stichting en natuurlijk voor de tv uitzending woensdag; super stoer dat je dat durft! Liefs, Jetty
Lieve Jetty,
Wat een ontzettend warm en lief bericht van je. Als ik bij jullie ben voel ik me ook echt Bianca , blij en vrolijk. Dat is wat naast het zwaar zo licht voelt. Dat houdt me overeind. En daar ben ik heel dankbaar voor. Heel veel liefs Bianca
Ik heb de uitzending op tv gezien. Tot tranen geroerd. Zo mooi verwoord allemaal. Zo verdrietig en toch zo’n opluchting. Zo tegenstrijdig mooi. Nooit geweten dat dit ook het verhaal kan zijn of het verhaal is achter euthanasie.
Bedankt Pieter voor je fijne reactie. Soms is niet alles wat het lijkt. En het doet me goed dat we je deze kant hebben kunnen laten zien. Lieve gr Bianca
Wat een onvoorwaardelijke liefde en steun voor je radeloze meisje
Mijn respect wat een mooi en o zo’n triest verhaal
Beste Cora, ik zie nu pas je reactie. DAnk je wel daarvoor namens ons allemaal. Lieve gr Bianca
Lieve familie.
Wat een herkenbaar verhaal. En wat een dappere dochter hebben jullie gehad.
Onze dochter Céline is vorig jaar maart vlak voor haar 31e verjaardag gestorven onder begeleiding van expeditie centrum euthanasie. Omringd door onze 5 andere kinderen en hun partners. Een leven vol verdriet achterlatend na veel psychische begeleiding door verschillende instanties. We zijn trots op haar. We snappen als geen ander jullie verhaal.
Het verwerken kost tijd.
Sterkte samen en bedankt voor jullie mooie verhaal.
Marcel Heijne
Beste Marcel, Wat bijzonder dat jullie Celine ook in liefde is gegaan met jullie aan haar zijde. Hoe verdrietig het gemis van je kostbaarste bezit ook is snap dat je trots op je dappere meisje bent. Hoop dat we jullie kunnen steunen door onze verhalen en door er gewoon te zijn. Lieve gr Bianca en veel sterkte en kracht voor jullie.
Lieve familie, ik vind het ontzettend dapper dat jullie met haar in dit proces zijn gegaan. Op deze manier heeft zij op een waardige manier afscheid kunnen nemen en kunnen jullie ook verder ondanks haar moeten missen & verdriet. Maar zij heeft nu haar verdiende rust. Ik herken veel in jullie verhaal en heb vorig jaar hetzelfde moeten doormaken. Mijn man heeft na 40 jaren gestreden met depressie afscheid van ons genomen. Opluchting en verdriet zijn nu naast elkaar. Het is goed zo, hij kon niet meer. Heel mooi dat jullie deze stichting hebben opgezet om het taboe rond eutenasie te doorbreken. Heel veel sterkte voor de komende tijd. Lieve groet: een medereiziger
Beste medereiziger, Wat ontzettend fijn je bericht voor onze stichting . Wat verdrietig om te lezen wat je hebt meegemaakt. Zo een immens verdriet voor jullie maar ook voor je man dat hij zo een zwaar leven heeft moeten leven. En dat je dan ook nog zo een lief berichtje stuurt. Dank je wel en lieve gr Bianca
Lieve Bianca,
ik heb je vanmiddag in de bieb ontmoet, ik kwam flyers brengen voor mijn werk als Zorg Zangeres. Ik werd heel hartelijk ontvangen, dank daarvoor.
Wat een ongelooflijke liefdevolle moeder ben jij, dat je er zónder voorwaarden bent voor je dochter (s). Heel veel sterkte toegewenst.
Liefs Elske
Lieve Elske,
Wat ontzettend lief en warm je bericht. Dat waardeer ik echt. En graag gedaan hoor wat je krijgt geef je ook weer terug. Liefs Bianca
Hallo Bianca , Joost en Kirsten.
Wat pijnlijk allemaal moet het geweest zijn voor Denise en jullie. Fijn dat ze nu rust heeft en over jullie waakt dat het goed gaat. Zelf heb ik jaren in de psychiatrie gewerkt en weet hoe jammer het is dat men zo weinig begrip heeft voor wat psychisch lijden inhoudt.
sterkte met alles en blijf er over praten. Fijn dat je mij dit verteld hebt.
Liefs en houden kontact!!!
Lieve Bertha,,
Wat ontzettend fijn je berichtje . Liefs Biana
Wat een dapper kind en wat een begripvolleliefdevolle ouders en zus.
Ik ben nu 64 jaar, heb verschillende psychiatrische aandoeningen en vecht al tientallen jaren tegen suïcide omdat ik het een ondraaglijke gedachte vind om mijn moeder en mijn hondje in de steek te laten.
Ik ben bang voor de jaren wachttijd bij het Expertisecentrum maar kan mijn verzoek niet indienen omdat het nu niet aan de orde is.
Ik leef tamelijk afgezonderd en denk dat ik verder niemand veel pijn zal doen als ik mijn leven beëindig maar ik vrees dat suïcide de enige mogelijkheid voor mij zal zijn
Beste Alexandra,
Wat verdrietig om te lezen. Dat het leven zo donker voor je is. Denk aan je. Liefs bianca
Lieve mensen ,wat een verhaal.wens jullie alle sterkte toe. Ik heb zelf kortgeleden ook dit zelfde mee gemaakt, maar weet niet het een plaatsje te geven .het is een zwaar verdriet om te dragen.
Beste Marianne, Wat verdrietig om te lezen dat je hetzelfde mee hebt gemaakt. Denk dat je het nooit een plaatsje kunt geven . Als je kind overlijd, overlijd er ook een stuk in jou. Heb je er al aan gedacht je aan te melden bij de besloten fb groep.Mischien kun je daar steun uit putten. Lieve groetjes Bianca
Lieve mensen,
Wat een ontzettend krachtig gezin zijn jullie. Diep respect voor de wijze waarop jullie Denise hebben bijgestaan. Jullie verhaal heeft me enorm geraakt.
Lieve groet Heleen