Ik ben verpleegkundig specialist in het Universitair Medisch Centrum Groningen en ik werk in de functie Orgaandonatie Coördinator (ODC). In Nederland werken wij in een team met ruim 40 ODC’s, verspreid werkzaam vanuit alle universitaire centra in Nederland. In onze dienst, per dag met 10 ODC’s in 3 regio’s (Noord, Zuid-Oost, West), worden wij gebeld door het orgaancentrum als er ergens in Nederland een potentiële donor op een Intensive Care (IC) ligt die met toestemming in het donor register staat ingeschreven. Na telefonisch overleg met de IC arts gaan wij naar het ziekenhuis toe als er bij de potentiële donor medische geschiktheid blijkt om organen (en weefsels) te kunnen donoren. Wij coördineren dan de orgaandonatie procedure op de IC en de operatiekamer en begeleiden de familie van de donor.
Sinds 2012 kunnen in Nederland na euthanasie ook organen (en weefsels) gedoneerd worden. In de eerste jaren betrof dit slecht enkele procedures per jaar, maar we zien sinds een paar jaar een enorme toename van het aantal orgaandonaties na euthanasie (ODE): 2022: 13 ODE’s en in 2024: 32 ODE’s. Ook de ODE procedures coördineren wij als ODC’s. Euthanasie en orgaandonatie blijven strikt gescheiden procedures. Dit houdt in dat de euthanasie verlenend arts (EVA) verantwoordelijk is voor de (wens tot) euthanasie, de wettelijke stappen die hiervoor ondernemen moeten worden en de uiteindelijke uitvoering van de euthanasie. De ODC wordt pas bij het proces betrokken als er (wettelijk) toestemming is voor de euthanasie. Wij maken dan kennis met de persoon die euthanasie wens heeft en daarna nog graag organen wil doneren en diens familie en/of naasten. We geven voorlichting over het donatie traject: een onderzoeksdag in het ziekenhuis om te beoordelen welke organen geschikt zijn voor donatie en hoe verloopt de dag van de euthanasie en aansluitend de operatie voor de orgaan uitname. En wij doen de begeleiding op de onderzoeksdag en de dag van de euthanasie. Dit zijn voor ons als ODC pittige en emotioneel beladen procedures, van soms ook nog heel jonge personen en diens familie en/of naasten. En steeds vaker hebben deze jonge personen een euthanasie wens voortkomend vanuit al jaren bestaande psychische problemen.
Dit vraagt team effort en die is er gelukkig ook altijd. We werken en overleggen nauw samen met elkaar: de ODC, de EVA, de artsen en verpleegkundigen van het ziekenhuis waar de ODE procedure plaats gaat vinden. En ook na afloop hebben we nog altijd contact met elkaar om na te praten. En als ODC’s hebben we geregeld landelijke casuïstiek besprekingen of symposia waarin we ook soms een ODE procedure met elkaar bespreken. Hoe gaan we om met de emoties die daar bij komen kijken.
Maar ook hebben wij enkele weken na de ODE procedure nog weer contact met de familie en/of naasten van de donor. We praten na over de procedure en mogen dan ook (beperkte) transplantatie resultaten delen. En in die hoedanigheid ben ik in contact gekomen met de stichting ‘In liefde laten gaan’. Na contact met de ouders van een jonge donor die euthanasie kreeg op basis van een psychische aandoening.
Voor mij persoonlijk is het bijna niet voor te stellen hoe dit voor jullie als ouders moet zijn. De jarenlange worsteling van je kind moeten aanzien met uiteindelijk de wens tot euthanasie, na misschien al meerdere suïcide pogingen. Als ik dan reflecteer op een procedure kan ik dan altijd alleen maar bedenken hoe fijn het is dat euthanasie in Nederland mag en kan. Dat iemand de keuze heeft om op een ‘humane’ wijze afscheid van het leven en van de familie en/of naasten te nemen. En wat ik inmiddels van meerdere ouders terug gehoord heb is de rust die ze ervaren als er eindelijk toestemming is voor de euthanasie. Dat ze niet meer bij elk telefoontje bang hoeven te zijn dat hun zoon/dochter zichzelf, op wat voor andere manier dan ook, van het leven heeft benomen. Dit alles houdt mij mede staande tijdens de begeleiding van een ODE procedure. Naast jullie onvoorwaardelijke steun voor de keuze van jullie kind, ondanks alle verdriet. En ondanks alle onbegrip waar jullie al tegenaan gelopen zijn.
Laatst hebben wij met het team ODC’s in het UMC Groningen een heel fijn gesprek gehad met iemand van jullie stichting ‘In liefde laten gaan’. Want door die strikte scheiding tussen euthanasie en donatie is er ook niet altijd genoeg tijd om met de familie en/of naasten stil te kunnen staan bij alles wat er de jaren voorafgaand al gebeurd is. En dan met name in de moeizame strijd die toch nog vaak gevoerd moet worden om in aanmerking te (mogen) komen voor euthanasie op basis van een psychische aandoening. En andersom konden wij ook uitleggen welke impact een ODE heeft op ons. Ik weet zeker dat dit soort onderlinge contacten tussen ons als ODC’s en jullie stichting heel erg waardevol zijn en wij gaan daar vast en zeker nogmaals gebruik van maken. En andersom mogen jullie ook altijd ons benaderen mocht er behoefte zijn aan informatie.
Fotograaf: Madeleine Sars
